It's like a gigantic votive reflecting in the cold waters of a Nordic lake. The culture and concert hall Spira in Jönköping is all glass and light – crisp and bright during the day with a warm glow at night. Created by Gert Wingårdh, one of Sweden’s best known and successful architects, in collaboration with Jonas Edblad, Spira took its inspiration from the local heritage.
The long tradition of glassmaking is evident throughout, while the orange tinted glass panels pay tribute to Jönköping being the home of the Swedish match. This 15,000 square meter centre of culture has four stages and can host up to 1,700 visitors. From theatre and dance to classical music and jazz, Spira collates a wide repertoire of performing arts throughout the region.
"When Gert Wingårdh asked me to get involved I was honoured, exited – and a bit scared”, admits Ingegerd Råman. ”Although glass is my element, I’d never worked with artificial light and luminaires before. Not in this way. The real challenge was the difference in scale. It’s so big. I’m used to work with millimetres, but this time the proportions were quite different”, she explains.
As the queen of Swedish crystal,famous for her collaborations with leading crystal brands, she knows her material. In 1995 she was granted a professor’s title by the Swedish govern-ment, in praise of her unadorned and functional design that always has a silver lining. She has collaborated with Wingårdh before, in a project for the Swedish Embassy in Washington and knows the drill.
"Gert had given me free reign, only saying that he wanted luminaires instead of traditional art work. I was very clear in my vision; I wanted the luminaire to be a piece of art in speaking with architecture.”
"Spira is a building with a strong expression – the trick was to find my own formulation without opposing the house." Ingegerd Råman
At an early stage, Ingegerd was introduced to Istvan Magyarovari, Engineering Designer at Fagerhult. Inspired by the new LED-technology he presented an innovative material solution. "Glass is extremely heavy and hard to handle in those kind of large scale installations. By using acrylic sheets with milled grooves, we could combine excellent light performance with the artistic expression”, says Istvan Magya-rovari. The LED-modules, hidden in – and by – Ingegerds design, distributes the light through the grooves in a way that reminds of cut glass.
"The hard part was to achieve the simplicity of the light lines. With this solution the light blends naturally with the fittings. With the LEDs hidden in the construction it is possible to look directly into the light without being blinded”, Istvan concludes.
Ingegerd Råman is delighted with the result and how the four luminaires have developed, creating streaks of light, moving as you walk through the room. When realising a project like this – balancing on the edge of new technology, exploring new materials and designs – collaboration is crucial. For Ingegerdand Istvan, who both are used to work with industrial serial production, the Spira luminaire was a true challenge. When combining their skills and expe-rience they stretched the boundaries of what’s possible. Although aesthetics was the main object, practicalities such as safe installation and operation couldn’t be overseen.
"It’s almost like magic. When standing under the luminaire you have a child’s perspective – looking right into the luminaire. But there’s nothing there but stripes and light." Ingegerd Råman
Together with involved partners and subcontractors every detail was formed to perfection. "I’m known to be quite stubborn”, Ingegerd laughs. "I wont take ‘can’t be done’ for an answer. It’s the designer’s objective to make the participants in a project go that extra mile. Of course, you have to be responsive and humble to other professionals – and you have to know the limits – but in a project like this, old truths should be challenged.”
In this case, Fagerhult actually formulated a new, innovative lighting technology. The principle of beaming LED-light into a reflector sheet, creating big, even surfaces of light, has been applied to the award winning Appareo-pendant. "To succeed with this kind of project – and now I’m talking both about the Spira luminaire and about the actual building – you need to have a foresighted project owner. A person with visions and the guts to stand up for it. This person existed in the Spira project in form of property manager Erik Pålsson”, explains Ingegerd Råman. "It’s people who dare, who make the difference.”
Gerelateerd nieuws
Slim hergebruik van 600 armaturen in parkeergarage Smedjan
Bij het upgraden van de verlichting in parkeergarage Smedjan in Jönköping in Zweden koos de eigenaar van het pand ervoor om te investeren in hergebruik in plaats van nieuwe armaturen aan te schaffen. De oplossing was Fagerhult ReLight. Door 618 op maat gemaakte armatuurframes te hergebruiken, kon de impact op het klimaat met maar liefst 6,3 ton CO₂e worden verminderd in vergelijking met nieuw ingekochte materialen. Parkeergarage Smedjan is uniek in zijn ontwerp, met spiraalvormige banen zonder traditionele vloeren en ingebouwde verlichtingsarmaturen in het plafond. De armaturen werden geïnstalleerd toen de parkeergarage begin jaren 2000 werd gebouwd. Toen de oude TL-buizen moesten worden vervangen door LEDs deed zich een probleem voor: de armatuurframes waren op maat gemaakt en aangepast aan het gegoten beton. "We moesten een oplossing vinden die werkte met de bestaande frames en afmetingen van de betonnen structuur, en ReLight maakte dat mogelijk," aldus Martin Hulthe Landberg, technisch beheerder bij de gemeente Jönköping. Image gallery - Smedjan Eenvoudig hergebruik met ReLight Het project begon met het opsturen van een paar armaturen naar Fagerhult, die ze gebruikte om een prototype te maken. Na enkele productontwikkelingsrondes en het uitwisselen van ideeën waren de nieuwe LED-kits klaar voor installatie. De installateurs konden eenvoudig het chassis vrijmaken en de verbeterde lichtbron op zijn plaats aanbrengen, waarbij de bestaande armatuurframes opnieuw werden gebruikt zonder dat ze uit de betonnen structuur hoefden te worden gehaald. "Tijdens de werkzaamheden hebben we de parkeergarage in fasen afgesloten en de installatie verliep soepel. We konden drie tot vier armaturen per uur wijzigen." Elk ReLight-project is gebaseerd op een duidelijke kerngedachte. De kenmerken, energie-efficiëntie en het lichtcomfort van het armatuur moeten voldoen aan dezelfde hoge normen voor kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid als een nieuw armatuur. Lager verbruik en beter licht Zelfs voordat de armaturen werden geüpdatet, was er al een lichtregelsysteem. Ook dit kon worden hergebruikt en geïntegreerd in de nieuwe oplossing. Na de overstap op LEDs is het energieverbruik in de eerste zes maanden na ingebruikname met ongeveer 30% gedaald. "Verlichting is verantwoordelijk voor een groot deel van het energieverbruik, dus overstappen op LED had een zeer positief effect. We denken bovendien dat we een verdere verlaging zullen zien wanneer we over het hele jaar meten en we het systeem bijgesteld hebben. Tegelijkertijd hebben we een veel betere lichtomgeving in de parkeergarage gekregen en dat is al een winst op zich." Quote block - Martin Meer projecten op komst In totaal werden 618 armaturen hergebruikt, wat betekende dat er 2.609 kg plaatstaal kon worden hergebruikt. Dit komt overeen met een klimaatbesparing van 6.288 kg CO₂e – vergeleken met wanneer dezelfde hoeveelheid materiaal uit nieuwe grondstoffen zou zijn geproduceerd. De ReLight-oplossing is nu besteld voor een andere parkeergarage en de eigenaar van het pand ziet grote mogelijkheden om de impact van hun gebouwen op het klimaat te verminderen door hergebruik. “Er is vaak helemaal niets mis met het chassis of de kabels. We kunnen hetzelfde ontwerp en dezelfde standaard behouden, geld besparen en een duurzamere oplossing vinden. Dat voelt heel goed,” zegt Martin Hulthe Landberg. Image galley 2 - Smedjan Parkeergarage Smedjan - ReLight in cijfers 618 hergebruikte armaturen 2,6 ton gerecycled materiaal 6,3 ton CO₂e-besparing
Duurzaam en Modern Onderwijs in Harlingen
Harlingen heeft een rijke geschiedenis van meer dan 200 jaar in het aanbieden van maritiem onderwijs. Sinds 1818 hebben studenten hier zowel praktische als theoretische vaardigheden in het varen ontwikkeld. In 2024 opende de Maritieme Academie Harlingen officieel haar deuren. Deze moderne faciliteit biedt onderdak aan 150 studenten, met 118 slaapkamers, recreatiezalen, woonkamers en keukens. Op de benedenverdieping bevindt zich een groot restaurant met kiosk, en buiten is er een prachtig terras aan het water. Wat deze huisvesting echt bijzonder maakt, is de duurzame aanpak. Het gebouw wordt volledig elektrisch verwarmd door 1000 zonnepanelen op het dak, wat bijdraagt aan een milieuvriendelijke leeromgeving. Dankzij de samenwerking met STRAKKS Ingenieurs en Pranger-Rosier Installaties, heeft Sybren Sypersma (Fagerhult Benelux) de nieuwste verlichtingstechnologieën geïmplementeerd. Hierdoor kunnen studenten in een optimaal verlichte omgeving leren en werken. Dit nieuwe gebouw is niet alleen een plek om te leren, maar ook om te groeien en te leven, waarbij jongeren zich kunnen voorbereiden op een succesvolle maritieme carrière.